Z muzycznymi kolaboracjami bywa bardzo podobnie jak z drużynami gwiazd w piłce nożnej. To, że w jednej ekipie skupimy kilka dużych talentów w swojej dziedzinie, nie gwarantuje nam jeszcze, iż będziemy dysponować najbardziej skuteczną drużyną. Jeżeli zatem w jednym utworze dojdzie do połączenia sił – powiedzmy – 10 zdolnych muzyków, którzy na co dzień ze sobą nie współpracują, nie musi wyjść nam z tego piosenka dziesięciokrotnie lepsza od takiej, którą byśmy otrzymali, stawiając tylko na jednego „zdolniachę”. Wiele razy mieliśmy już okazję o tym się przekonać…
Tak się jednak przyjęło, że gdy chcemy wspomóc muzycznie jakąś szlachetną akcję, skrzykujemy tyle gwiazd, ile jesteśmy w stanie zebrać, aby nasza piosenka zyskała dzięki temu na atrakcyjności (niestety, niekoniecznie na jakości) i nie tylko spodobała się ludziom, ale by za jej pomocą udało się przede wszystkim zebrać jak najwięcej pieniędzy (w tym w szczególności pomóc może właśnie owa „atrakcyjność”). Z pewnością efekt takiej kolaboracji zawsze będzie działał na niektórych jak magnes, ale jeśli piosenka będzie mało udana (albo inaczej – nie uda nam się znaleźć złotego środka, by „posklejać” ze sobą odmienne preferencje muzyczne zaproszonych gwiazd), zainteresowanie naszym produktem może nie potrwać zbyt długo.
W mojej ocenie przykładem tego, że zebranie w jednym miejscu batalionu gwiazd niekoniecznie przynosi imponujące efekty, jest wskrzeszona wersja singla „We are the world” (w nowej wersji piosenka nosi tytuł „We are the world 25 for Haiti”) nagrana w 2010 r. w związku z trzęsieniem ziemi na Haiti przez projekt o nazwie Artists For Haiti. W tej piosence gwiazd różnej maści było tak dużo, a pomysłów na to, jak zaśpiewać swoją partię, tak wiele, że powstał utwór zabałaganiony, mało spójny. I chociaż przez chwilę trąbiły o nim wszystkie media, uwagę zdołał on przyciągnąć raptem na kilka tygodni, w trybie niemal natychmiastowym opuszczając strategiczne listy przebojów. A wydawało się, że marketingowo stworzenie tego nagrania było świetnym posunięciem…
Szybko na popularności stracił również cover utworu Marvina Gaye’a, „What’s going on”, nagrany przez specjalny projekt All Star Tribute funkcjonujący w ramach akcji Artists Against AIDS Worldwide. Piosenka miała różne wersje, a artyści pojawiali się w niej w różnych konfiguracjach. W skład tego okazjonalnego projektu weszli przedstawiciele muzyki pop, R&B, hip-hopu i rocka, w tym m.in.: Alicia Keys, Bono, Backstreet Boys, Britney Spears, Christina Aguilera, Destiny’s Child, Fred Durst z Limp Bizkit, Gwen Stefani, Ja Rule, Jennifer Lopez, Mary J. Blige, *NSYNC, Nelly, Nelly Furtado, TLC i Usher. Piosenka może nie tyle była nieudana, co po prostu mało przebojowa i mimo ogromnej atrakcyjności zestawu gwiazd szybko odeszła w zapomnienie. A cel był szczytny. Fundusze ze sprzedaży singla miały bowiem zostać przeznaczone na program walki z AIDS w ubogich częściach świata, ale po zamachach z 11 września 2001 r. (singiel nagrano chwilę wcześniej) zdecydowano, że część dochodu przeznaczona zostanie również na Amerykański Czerwony Krzyż wspierający rodziny ofiar ataków terrorystycznych.
Niemniej w wielu przypadkach, nawet jeżeli efekt współpracy pozostawia wiele do życzenia (przy czym – co podkreślam – nie zawsze tak być musi), piosenki nagrane przez liczne grono artystów, którym towarzyszy dodatkowo pewien szczytny cel, odnoszą sukces. W szczególności na rynku brytyjskim single wspierające różne akcje charytatywne czy też mające uczcić pamięć osób, które ucierpiały w jakimś tragicznym wydarzeniu, wydawane są z pewną regularnością i przeważnie predestynowane są do tego, by zostać przebojami tamtejszej listy sprzedaży i faktycznie tymi przebojami zostają. Brytyjczycy wyjątkowo upodobali sobie takie single – nawet jeżeli pojawiają się w nich komicy, którym sztuka wokalna jest, delikatnie mówiąc, mało znana.
W Wielkiej Brytanii ogromnym sukcesem komercyjnym okazał się projekt Band Aid, który w 1984 r. wydał świąteczny singiel „Do they know it’s Christmas?”. Piosenka Band Aid, która powraca do radiowego obiegu w okolicach Bożego Narodzenia, do dzisiaj pozostaje drugim najlepiej sprzedającym się singlem w historii brytyjskiej fonografii. Znakomicie – choć już nie na taką skalę, jak oryginał – sprzedawała się „odrestaurowana” wersja „Do they know it’s Christmas?”, wydana 20 lat później przez projekt Band Aid 20 (wcześniej, bo w 1989 r., powstała jeszcze wersja projektu Band Aid II). W latach 90. XX w. tego typu produkcją, ale już nie odwołującą się w sposób wyraźny do okresu świątecznego, był cover utworu Lou Reeda – „Perfect day”, który wraz z nim wykonywali popularni na Wyspach Brytyjskich muzycy. W ostatnim zaś pięcioleciu wysoką sprzedaż generował na Wyspach singiel projektu Helping Haiti będący coverem przeboju grupy R.E.M. – „Everybody hurts”. Dla formalności dodam, że wszystkie wymienione utwory dotarły na szczyt brytyjskiego zestawienia sprzedaży singli.
Nie można jednak bagatelizować kilku amerykański produkcji tego typu, które również odniosły ogromny sukces – czy to przede wszystkim w USA („That’s what friends are for” Dionne Warwick i jej przyjaciół, notabene – również cover, to najlepiej sprzedający się singiel 1986 r. w USA), czy to w skali globalnej. Najbardziej jaskrawym przykładem tego ostatniego przypadku jest utwór „We are the world” (ale już w wersji oryginalnej) nagrany w 1985 r. przez popularne w tamtym czasie gwiazdy muzyki występujące pod nazwą USA For Africa. W składzie projektu znaleźli się m.in.: Bob Dylan, Bruce Springsteen, Cyndi Lauper, Diana Ross, Kenny Loggins, Lionel Richie, Michael Jackson, Paul Simon, Ray Charles, Stevie Wonder i Tina Turner. Singiel sprzedawał się doskonale, przynosząc ogromny dochód (a ten przeznaczony był głównie na walkę z głodem w Etiopii) i stając się najpopularniejszym na świecie tytułem 1985 r., choć niektórzy dziennikarze nie wystawili piosence zbyt wysokiej oceny, porównując ją nawet do dżingla reklamy Pepsi. Jest to jednak jeden z niewielu singli charytatywnych, które weszły do kanonu muzyki pop i które nadal usłyszeć można w mediach – mimo upływu lat.
Projekty, o których piszę, zdarzały się również w naszym kraju. Jako przykład wskazać należy utwór „Pokonamy falę”, który był szczególną inicjatywą polskich artystów chcących w ten sposób uczcić pamięć ofiar trzęsienia ziemi na Oceanie Indyjskim z 26 grudnia 2004 r. i będących jego skutkiem fal tsunami, a także wyrazić solidarność z rodzinami ofiar. Piosenka, choć była w swoim czasie dosyć rozpoznawalna, nie zdziałała w polskiej muzyce szczególnie dużo. Dla mnie największym nieporozumieniem w tym utworze była… rapująca Urszula, która brzmiała w tej roli mało wiarygodnie, żeby nie powiedzieć – śmiesznie. Poza nią w projekcie podpisywanym po prostu „Polscy Artyści” udzielali się również m.in. Anna Maria Jopek, Irena Santor, Justyna Steczkowska, Kayah, Krzysztof Cugowski, Maryla Rodowicz, Paweł Kukiz i Zbigniew Wodecki.
Wyraz solidarności z osobami poszkodowanymi, tyle że w tym przypadku wielką powodzią z 1997 r., stanowił ponadto odświeżony utwór „Moja i twoja nadzieja” wydany przez zespół Hey z udziałem innych artystów (jako Hey i Przyjaciele). W jego nagraniu brali udział m.in. Czesław Niemen, Edyta Bartosiewicz, Grzegorz Markowski i Natalia Kukulska. Dochód ze sprzedaży albumu, na którym znalazło się to wykonanie, zasilał fundusz „Telewidzowie Powodzianom”. Teledysk do tego utworu przez pewien czas często pojawiał się na antenie TVP. Jaki dochód przyniosła sprzedaż specjalnego albumu – na to pytanie odpowiedzieć nie potrafię. Wydaje mi się jednak, że przyjęcie tej piosenki było bardziej pozytywne niż w przypadku utworu „Pokonamy falę” (aczkolwiek jest to tylko moje czysto subiektywne odczucie).
W ostatnich latach coraz częściej zdarzało się, że przeróżne polskie akcje charytatywne, akcje społeczne, akty solidarności etc. otrzymywały swój utwór, w którym można było usłyszeć rodzime gwiazdy w układzie wieloosobowym. Jako że na polskim rynku nagrywanie tego typu utworów nie jest jeszcze tradycją, większością tych, które powstały, niewielu się jednak interesowało. Innymi słowy, mało kto przywiązywał do tych utworów większą wagą i traktował je jak materiał na przebój czy pełnowartościową piosenkę, której można słuchać na co dzień w domowym zaciszu.
Jednakże piosenka wspierająca jakąś szczytną akcję nie musi być wcale nagrana przez plejadę gwiazd. Spójrzmy np. na listę piosenek wydawanych w Wielkiej Brytanii w ramach akcji Children in Need albo Comic Relief, które do tej pory przyczyniły się do wypuszczenia na tamtejszy rynek największej liczby utworów towarzyszących szczytnemu celowi. Niejednokrotnie etykietkę „charity single” przypinano do utworów, które nagrywali soliści bądź zespoły (choć konfiguracji, o których piszę powyżej, również nie zabrakło). Aktualnie dla akcji Children in Need takim singlem jest utwór Ellie Goulding pt. „How long will I love you”. Pod szyldem tej akcji swoje single wydali wcześniej m.in. boysband JLS, girlsbandy Spice Girls i Girls Aloud, Emma Bunton oraz Will Young. Z Children in Need wiązać należy ponadto singiel „Perfect day”, o którym była wcześniej mowa (ale jest to już produkcja wykonywana przez wielu artystów).
Więcej brytyjskich „numerów jeden” niż Children in Need przyniosła fundacja Comic Relief, w ramach której wydano w 2013 r. singiel boysbandu One Direction – „One way or another (teenage kicks)”, a w latach wcześniejszych m.in. piosenki Spice Girls, Westlife i Boyzone. W gronie utworów, których sprzedaży patronowało Comic Relief, znajduje się również kolaboracja 2 popularnych girlsbandów, tj. Sugababes i Girls Aloud (utwór „Walk this way” z repertuaru Aerosmith), oraz wspólne nagranie Cher, Chrissie Hynde z The Pretenders, Neneh Cherry i Erica Claptona, którzy z balladą „Love can build a bridge” (cover utworu amerykańskiego duetu The Judds) zawędrowali na 1. miejsce The UK Singles Chart w 1995 r.
Cokolwiek by mówić o jakości utworów wspierających różne akcje charytatywne czy też mających uczcić pamięć osób, które ucierpiały w jakimś przykrym wydarzeniu, myślę, że inicjatywy tego typu możemy oceniać pozytywnie, o ile faktycznie komuś pomagają – nawet jeżeli miałoby to być jedynie wsparcie duchowe. Single charytatywne uczyniłem przedmiotem tej playlisty właśnie dlatego, że muzyka wydawana pod takim szyldem stała się już osobną działką w muzycznym biznesie i warto zdawać sobie z tego faktu sprawę. Nie są to już bowiem projekty powstające jedynie od wielkiego dzwonu.
Playlista składa się ze 100 tytułów i nie jest to bynajmniej wyczerpujący ich wykaz (z wypisania niektórych tytułów zrezygnowałem). Przy każdym z nich podałem w nawiasie krótką informację, jaki fundusz/cel wspierać miał dany utwór.
1. ABBA „Chiquitita” (UNICEF)
2. Akon feat. Keri Hilson „Oh Africa” (fundacja Konfidence)
3. All Star Tribute „What’s going on” (Artists Against AIDS Worldwide, ofiary ataków z 11 września 2001 r.)
4. Annie Lennox i inni artyści „Sing” (walka z HIV i AIDS)
5. Artists For Haiti „We are the world 25 for Haiti” (trzęsienie ziemi na Haiti)
6. Artists Stand Up To Cancer „Just stand up!” (Stand Up to Cancer)
7. Artyści Dzieciom „Jestem przyjacielem” (Akcja Jestem Przyjacielem – Artyści Dzieciom)
8. Bananarama & Lananeeneenoonoo „Help!” (Comic Relief)
9. Band Aid „Do they know it’s Christmas?” (głód w Etiopii)
10. Band Aid 20 „Do they know it’s Christmas?” (walka z głodem)
11. BBC Children in Need Choir „Children in Need” (Children in Need)
12. Bee Gees „Too much heaven” (UNICEF)
13. Boyzone „When the going gets tough, the tough get going” (Comic Relief)
14. Bruce Springsteen & The E Street Band „Trapped” (USA For Africa)
15. Cher, Chrissie Hynde, Neneh Cherry & Eric Clapton „Love can build a bridge” (Comic Relief)
16. Clannad „Almost seems (too late to turn)” (Children in Need)
17. Cliff Richard & The Young Ones „Living doll” (Comic Relief)
18. Coldplay feat. Kylie Minogue „Lhuna” (promocja Światowego Dnia Walki z AIDS)
19. Demi Lovato & Joe Jonas „Make a wave” (Disney’s Friends for Change)
20. Dionne Warwick, Elton John, Gladys Knight & Stevie Wonder „That’s what friends are for” (amfAR – The Foundation for AIDS Research)
21. Drużyna Szpiku „Masz dar” (Akcja „Masz Dar”)
22. Ellie Goulding „How long will I love you” (Children in Need)
23. Elton John „Candle in the wind 1997” (Diana, Princess of Wales Memorial Fund)
24. Emma Bunton „Downtown” (Children in Need)
24. Ferry Aid „Let it be” (katastrofa promu)
25. Francuscy Artyści „Pour toi Armenie” (trzęsienie ziemi w Armenii)
26. Gareth Gates feat. The Kumars „Spirit in the sky” (Comic Relief)
27. George Harrison „Bangla Desh” (uchodźcy z Bangladeszu)
28. George Michael „True faith” (Comic Relief)
29. George Michael & Elton John „Don’t let the sun go down on me” (walka z AIDS, pomoc dzieciom, edukacja)
30. Girls Aloud „I’ll stand by you” (Children in Need)
31. Girls Aloud „Something new” (Children in Need)
32. Hale And Pace „The stonk” (Comic Relief)
33. Helping Haiti „Everybody hurts” (trzęsienie ziemi na Haiti)
34. Hey i Przyjaciele „Moja i twoja nadzieja” (powódź w 1997 r.)
35. IRA i Przyjaciele „Wiara” (WOŚP)
36. Jay-Z, Bono, The Edge & Rihanna „Stranded (Haiti mon amour)” (trzęsienie ziemi na Haiti)
37. JLS „Love you more” (Children in Need)
38. Katie Melua & Eva Cassidy „What a wonderful world” (Czerwony Krzyż)
39. Kościkiewicz i Przyjaciele „Naucz się kochać” (promocja Festiwalu Zaczarowanej Piosenki)
40. Leona Lewis „Better in time” (Sport Relief)
41. Liberty X „A night to remember” (Children in Need)
42. Madonna „Hey you” (kampania charytatywna Live Act)
43. Majka Jeżowska i przyjaciele „Otwórzmy serca” (akcja „NIE Nowotworom u dzieci”)
44. Manic Street Preachers „Theme from M.A.S.H. (suicide is painless)” (organizacja wspierająca niepełnosprawnych)
45. Mariah Carey „Never too far/Hero medley” (ofiary ataków z 11 września 2001 r.)
46. McFly „Do ya” (Children in Need)
47. Mel & Kim „Rockin’ around the Christmas tree” (Comic Relief)
48. Melanie C „If that were me” (bezdomni)
49. Michael Jackson „Another part of me” (kilka celów wskazanych przez Króla Popu, w tym na rzecz Childhelp)
50. Michael Jackson „Cry” (ofiary ataków z 11 września 2001 r.)
51. Michael Jackson „Earth song” (Heal the World Foundation)
52. Michael Jackson „Gone too soon” (Diana, Princess of Wales Memorial Fund, badania związane z AIDS)
53. Michael Jackson „Heal the world” (Heal the World Foundation)
54. Michael Jackson „Man in the mirror” (kilka celów wskazanych przez Króla Popu, w tym na rzecz Childhelp)
55. Military Wives with Gareth Malone & Paul Mealor „Wherever you are” (brytyjska armia)
56. Northern Lights „Tears are not enough” (głód w Etiopii)
57. One Direction „One way or another (teenage kicks)” (Comic Relief)
58. One World Project „Grief never grows old” (tsunami w 2004 r.)
59. Pet Shop Boys feat. Jennifer Saunders & Joanna Lumley „Absolutely fabulous” (Comic Relief)
60. Peter Kay’s Animated All Star Band „The Official BBC Children in Need Medley” (Children in Need)
61. Pointer Sisters „Just a little closer” (USA For Africa)
62. Polscy Artyści „Pokonamy falę” (tsunami w 2004 r.)
63. Rachel Stevens „Some girls” (Sport Relief)
64. Right Said Fred „Stick it out” (Comic Relief)
65. Rihanna „Redemption song” (trzęsienie ziemi na Haiti)
66. Ronan Keating feat. Yusuf Islam „Father and son” (Band Aid Foundation)
67. Różni Artyści „Podziel się posiłkiem” (Pajacyk)
68. S Club 7 „Have you ever” (Children in Need)
69. S Club 7 „Never had a dream come true” (Children in Need)
70. Shane Richie „I’m your man” (Children in Need)
71. Spice Girls „Headlines (friendship never ends)” (Children in Need)
72. Spice Girls „Who do you think you are” (Comic Relief)
73. Status Quo „Running all over the world” (Sport Aid)
74. Steve Perry „If ONLY for the moment, girl” (USA For Africa)
75. Sugababes vs Girls Aloud „Walk this way” (Comic Relief)
76. Susan Boyle & Geraldine McQueen „I know him so well” (Comic Relief)
77. Take That feat. Fake That „Happy now” (Comic Relief)
78. Tasmin Archer „In your case” (ChildLine – numer zaufania)
79. Taylor Swift „Ronan” (Stand Up to Cancer)
80. Team & Przyjaciele „Kiedy tracisz przyjaciele” (Akcja Jestem Przyjacielem – Artyści Dzieciom)
81. Tears For Fears „Everybody wants to rule the world” (Sport Aid)
82. The Christians, Holly Johnson, Paul McCartney, Gerry Marsden & Stock Aitken Waterman „Ferry ‚cross the mersey” (katastrofa w Hillsborough)
83. The Crowd „You’ll never walk alone” (pożar na stadionie w Bradford)
84. The Justice Collective „He ain’t heavy, he’s my brother” (katastrofa w Hillsborough)
85. The Proclaimers feat. Brian Potter & Andy Pipkin „I’m gonna be (500 miles)” (Comic Relief)
86. The Saturdays „Just can’t get enough” (Comic Relief)
87. The Wanted „Gold forever” (Comic Relief)
88. The X Factor Finalists „You are not alone” (Szpital Great Ormond Street)
89. The X Factor Finalists „Hero” (Help for Heroes)
90. Tony Christie & Peter Kay „Is this the way to Amarillo” (Comic Relief)
91. U2 „One” (badania nad sposobami walki z AIDS)
92. USA For Africa „We are the world” (głód w Etiopii)
93. Vanessa Jenkins & Bryn West feat. Tom Jones & Robin Gibb „(Barry) islands in the stream” (Comic Relief)
94. Various Artists „Freedom (theme from Panther)” (hołd dla czarnoskórych kobiet, które odegrały ważną rolę w historii)
95. Various Artists „Perfect day” (Children in Need)
96. Westlife „Uptown girl” (Comic Relief)
97. Wet Wet Wet „With a little help from my friends” (ChildLine – numer zaufania)
98. Wham! „Last Christmas” (głód w Etiopii)
99. Will Young „Don’t let me down” (Children in Need)
100. Young Soul Rebels „I got soul” (War Child UK)
nagłówek – fot. okładka charytatywnego singla „Everybody hurts” projektu Helping Haiti (spotify.com)